Alle kinderen tussen 5 en 16 jaar die in Nederland wonen moeten naar school. Dat noemen we leerplicht. Het maakt niet uit of je op het reguliere onderwijs zit of het voortgezet speciaal onderwijs. Dit geldt ook voor kinderen met een andere nationaliteit. En voor kinderen van asielzoekers en vreemdelingen. Kinderen die tijdelijk bij ouders in Nederland verblijven moeten binnen 3 maanden ingeschreven zijn op een school.

Kinderen van 4 jaar

De meeste kinderen gaan al naar school als ze 4 jaar zijn. Dat is goed, want dan kan je op een rustige manier wennen en al heel veel leren. Maar zij vallen dan nog niet onder de leerplicht. Kortom ouders krijgen geen boete als ze hun kind niet naar school brengen, maar beter is om wel naar school te gaan. De leerplicht begint op de 1e dag van de nieuwe maand nadat een kind 5 jaar is geworden. Vanaf dat moment zijn ouders of verzorgers ook strafbaar als zij hun kind thuis houden en krijgen ze een uitnodiging van de leerplichtambtenaar waarbij hij/zij een boete kan geven.

Ik ben 16, heb ik nog leerplicht?

De leerplicht duurt tot en met het einde van het schooljaar. Een kind dat 16 jaar wordt, moet het schooljaar dus eerst nog afmaken. Een schooljaar loopt van 1 augustus tot en met 31 juli. Als een kind minimaal 12 volledige schooljaren naar school is geweest, is de leerplicht ook afgelopen. Een groep overslaan op de basisschool telt mee als volledig schooljaar.

Heb je een begrafenis of een huwelijk in de familie? Dan kan je hiervoor vrij krijgen. Dit moet je aanvragen bij jouw schooldirecteur.

Je mag ook school missen als je ernstig lichamelijk gehandicapt bent of last hebt van ernstige psychische beperkingen. Die kunnen het moeilijk maken om voortdurend lessen te volgen. Je kunt dan een verzoek indienen voor een vrijstelling van de leerplicht. Dit gebeurt alleen in hoge uitzonderingsgevallen. Hierbij wordt ook het advies van de school, het samenwerkingsverband en een onafhankelijk arts gevraagd. Meer informatie kun je opvragen bij de leerplichtambtenaar van je gemeente. 

De leerplicht duurt tot en met het einde van het schooljaar. Een kind dat 16 jaar wordt, moet het schooljaar dus eerst nog afmaken. Een schooljaar loopt van 1 augustus tot en met 31 juli. Als een kind minimaal 12 volledige schooljaren naar school is geweest, is de leerplicht ook afgelopen. Een groep overslaan op de basisschool telt mee als volledig schooljaar.

Jongeren tussen 16 en 18 jaar die geen startkwalificatie hebben, hebben een kwalificatieplicht. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). Dit is niet voor niets. Jongeren met een startkwalificatie vinden gemakkelijker een baan vinden en worden minder snel ontslagen. De kwalificatieplicht geldt niet voor jongeren die onderwijs hebben gevolgd in het praktijkonderwijs. Heb jij onderwijs gevolgd in het uitstroomprofiel arbeidsmarktgericht of dagbesteding op het voortgezet speciaal onderwijs (vso)? Dan ben je ook niet meer kwalificatieplichtig. 

De kwalificatieplichtige jongeren moeten volledig dagonderwijs volgen. Ze mogen niet voltijd werken. Volg je de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in het mbo? Dan kan je leren en werken combineren. En volg je praktijkonderwijs of speciaal onderwijs in de uitstroomprofielen dagbesteding of arbeidsmarkt en sta je ingeschreven? Dan dien je onderwijs te volgen in het volledige schooljaar dat volgt nadat je 16 jaar geworden bent.

Uitschrijving praktijkonderwijs

Wordt op verzoek van ouders een leerling uitgeschreven bij het praktijkonderwijs, dan geldt volgens de Leerplichtwet de voorwaarde dat de jongere een verklaring praktijkonderwijs of een schooldiploma heeft. In dat geval is de jongere niet meer kwalificatieplichtig. Iedere jongere die uitgeschreven wordt van het praktijkonderwijs ontvangt een verklaring of een diploma op basis van de Wet voortgezet onderwijs 2020. Een uitgeschreven leerling van het praktijkonderwijs zonder getuigschrift of diploma kan dus in principe niet voorkomen.

Op het moment dat deze leerlingen zijn uitgeschreven en dus niet meer kwalificatieplichtig zijn, vallen zij niet meer onder de leerplichtwet. De leerplichtambtenaar is niet langer de aangewezen persoon om deze jongeren te benaderen.

Je bent géén voortijdige schoolverlater als je in het bezit bent van:

• Een verklaring of een schooldiploma van het praktijkonderwijs;
• Een schooldiploma van het arbeidsmarktgerichte uitstroomprofiel van het Voortgezet Spciaal Onderwijs (VSO) of het uitstroomprofiel dagbesteding van het VSO; 
• Een diploma van een entree opleiding én werkzaam is op grond van een arbeidsovereenkomst voor minimaal 12 uur in de week.

Dus:

• Als je van VSO arbeid of dagbesteding naar de entree opleiding gaat en je valt uit, dan word je wel een voortijge schoolverlater. De laatste school van inschrijving geldt en dat is dan de entree opleiding;
• VSO uitstroomprofiel vervolgonderwijs moet een startkwalificatie halen. Lukt dat niet, dan word je een voortige schoolverlater.

Een jongere met een afgeronde entree opleiding en 12 uur werk is geen voortijdige schoolverlater. Werk je niet, niet dan ben je wel een voortige schoolverlater.

Als je meer dan 16 uur hebt gespijbeld, dan kun je een brief verwachten van de leerplichtambtenaar. Deze ambtenaar nodigt je dan uit voor een gesprek. Samen bespreken jullie wat de reden is van het ongeoorloofde verzuim en welke stappen nodig zijn om spijbelen te voorkomen.

Alle scholen moeten ongeoorloofd verzuim (bijvoorbeeld spijbelen), bij meer dan 16 uur ongeoorloofde afwezigheid binnen vier weken, melden bij het verzuimloket van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). DUO geeft de melding door aan de leerplichtambtenaar van de gemeente waar je woont.

Een leerplichtambtenaar:

• biedt bij (dreigend) verzuim een luisterend oor en denkt met jou en je ouders mee om zoveel mogelijk zelf tot oplossingen te komen om het verzuim te stoppen;
• onderzoekt waarom je zonder toestemming van school wegblijft en gaat daarvoor in gesprek met jou en je ouder (s). Een kind vanaf 12 jaar of ouder kan ook zelf strafbaar zijn en is samen met ouders medeverantwoordelijk voor de schoolgang.
• kan je doorsturen naar Bureau HALT (Het ALTernatief) voor een leer- of werkstraf. Dat kan alleen als een je niet eerder met justitie in aanraking bent gekomen.
• kan een proces-verbaal sturen naar het Openbaar Ministerie als je blijft verzuimen zonder goede reden;
• Ook kan de leerplichtambtenaar aan de school vragen een zorgmelding te doen bij jeugdzorg;
• werkt samen met de school en andere partners om spijbelaars en uitvallers zo snel mogelijk terug te laten keren naar school, eventueel met een steuntje in de rug van een schoolarts of IB-er/schoolmaatschappelijk werk van  de school, de jeugdhulp, de Raad voor de Kinderbescherming of een andere instelling;
• ziet er op toe dat jongeren tot hun 18e jaar bij een opleiding staan ingeschreven totdat zij een startkwalificatie hebben gehaald;
• checkt en motiveert jongeren tot 18 jaar die geen startkwalificatie hebben, terug naar school te gaan om hun diploma te halen.
• beoordeelt aanvragen voor vrijstellingen en extra verlof dat langer is dan 10 dagen.

Als u een leerplichtambtenaar wilt spreken, neemt u dan contact op met de afdeling leerlingzaken.

In Doorstroompunt De Vallei werken gemeenten samen. Je kunt je eigen gemeente benaderen via:

• Barneveld
• Ede
• Rhenen
• Renswoude
• Scherpenzeel
• Veenendaal
• Wageningen